ในการเล่นวอลเลย์บอลตำแหน่งผู้เล่นที่มีความสำคัญที่สุดในทีมคือ ผู้เล่นตำแหน่งตัวเซ็ต (setter) นอก
จากจะเป็นตำแหน่งที่จะต้องเซ็ตบอลให้เพื่อนร่วมทีมตบแล้ว
ตัวเซ็ตยังเป็นผู้เล่นที่ได้สัมผัสบอลมากที่สุดในทีม
เพราะการเล่นวอลเลย์บอลในจังหวะที่ 2 ของการเล่นเราจะต้องพยายามให้ตัวเซ็ตเป็นผู้เล่นเพื่อเซ็ตจ่ายบอลให้เพื่อนร่วมทีมตบ
เป็นผู้เล่นที่มีความสำคัญสำหรับทีมเหมือนหัวใจของทีม
ทีมใดที่มีตัวเซ็ตที่ดี ทีมนั้นจะประสบความสำเร็จได้ไม่ยาก
ตัวเซ็ตที่ดีต้องรู้จักแก้ไข สถานการณ์ในยามคับขัน เป็นศูนย์รวมของทีม
ในตอนนี้ผมจะนำเสนอเทคนิคการเล่นที่จำเป็นของตัวเซ็ต สามารถแบ่งออกได้ 6 รูปแบบดังนี้
1. การเซ็ตจากพื้น Ground up
2. การเซ็ตบอลที่ต่ำ Hand setting the low
3. การกระโดดเซ็ต Jump set
4. การทิปบอล The tip
5. การแก้ไขบอลที่ล้ำเหนือตาข่าย Save the tight pass
6. การแก้ไขบอลที่พุ่งเข้าสู่ตาข่าย Save the net
การเซ็ตจากพื้น ( Ground up )
เป็น
เทคนิคการเล่นพื้นฐานของตัวเซ็ต หรือหากจะพูดง่าย ๆ ก็คือการยืนเซ็ตนั่นเอง
สิ่งที่สำคัญในการเซ็ตบอลจากพื้นคือ " เท้าต้องเร็ว "
หมายถึงการเคลื่อนที่ของเท้าในการเข้าหาลูกบอลต้องเร็ว
เคลื่อนที่ไปถึงบอลก่อนทำการเซ็ต การวางเท้าทั้งสองข้างจะเสมอกับไหล่
เข่างอเล็กน้อย ทิ้งน้ำหนักตัวไปที่เท้าทั้งสองข้างเท่า ๆ กัน
เท้าที่อยู่ใกล้ตาข่ายจะใช้เป็นเท้านำ
การทิ้งน้ำหนักตัวไปด้านหน้าหรือหลังจะทำให้การเคลื่อนที่เปลี่ยนทิศทาง
ลำบาก
การเตรียมพร้อมการเซ็ต มือทั้งสองข้างอยู่เหนือศีรษะบริเวณหน้าผาก ข้อศอกทำมุมประมาณ 45 - 90 องศา การเซ็ตจะต้องใช้ทุกนิ้วในการสัมผัสบอล สัมผัสพื้นที่ของบอลให้มากที่สุด นิ้วนางและนิ้วก้อย จะทำหน้าที่ประคองบอล เมื่อทำการเซ็ตบอลบอลจะต้องอยู่เหนือศีรษะ ใช้ข้อมือ นิ้วดีดบอลออกไปแล้วส่งแขนตามบอลเพื่อช่วยในการควบคุมทิศทาง
การเตรียมพร้อมการเซ็ต มือทั้งสองข้างอยู่เหนือศีรษะบริเวณหน้าผาก ข้อศอกทำมุมประมาณ 45 - 90 องศา การเซ็ตจะต้องใช้ทุกนิ้วในการสัมผัสบอล สัมผัสพื้นที่ของบอลให้มากที่สุด นิ้วนางและนิ้วก้อย จะทำหน้าที่ประคองบอล เมื่อทำการเซ็ตบอลบอลจะต้องอยู่เหนือศีรษะ ใช้ข้อมือ นิ้วดีดบอลออกไปแล้วส่งแขนตามบอลเพื่อช่วยในการควบคุมทิศทาง
การเซ็ตบอลที่ต่ำ Hand setting the low
บางครั้งตัวเซ็ตจะประสบกับปัญหาบอลที่มาถึงตัวต่ำและเร็ว แทนที่จะรอให้บอลกระทบกับตาข่าย ตัวเซ็ตควรจะรีบเคลื่อนที่เข้าไปเล่นบอลนั้น โดยการเคลื่อนที่ไปใต้บอลย่อตัวให้ต่ำและทำการเซ็ต ( ดูภาพประกอบ ) ถ้าสามารถทำได้จะเป็นวิธีการที่ดีที่สุดในการแก้ปัญหาการเซ็ตบอลที่มาต่ำ
เทคนิคการเล่น ต้องคาดคะเนวิถีของบอลอย่างรวดเร็ว เคลื่อนที่ไปยังจุดที่คาดว่าบอลจะตก ย่อตัวลงให้ต่ำกว่าบอลเพื่อที่จะเซ็ตบอลไปยังเป้าหมาย
การกระโดดเซ็ต Jump set
การกระโดดเซ็ตเป็นอาวุธที่สำคัญของตัวเซ็ตชั้นนำ สามารถสร้างความได้เปรียบในเกมรุกมาก เช่น
- ความเร็วในเกมรุก การกระโดดเซ็ตตัวเซ็ตจะต้งเข้าถึงบอลเร็วเพื่อเซ็ตบอลทำให้ความเร็วในการรุกเพิ่มขึ้นด้วย- ประสิทธิภาพของการรุกด้วยบอลเร็ว (Quick spike) จะมากขึ้นเพราะเมื่อตัวตบบอลเร็วของเรากระโดด ความสูงของตัวเซ็ตเมื่อกระโดดเซ็ตจะใกล้เคียงกับตัวตบ ลักษณะบอลที่ตัวเซ็ต ๆ ออกมาจะขนานตาข่าย ทำให้ตัวตบบอลเร็วสามารถเล่นได้ง่ายกว่าบอลที่เซ็ตมาจากมุมต่ำ
- สามารถหลอกตัวสกัดกั้น (Blocker) เมื่อตัวเซ็ตอยู่แดนหน้า (Front Low) ตัวเซ็ตอาจใช้ลูกทิปให้ตัวสกัดกั้นกังวล เมื่อตัวสกัดกั้นเห็นตัวเซ็ตกระโดดก็มักจะกระโดดตามทำให้เกิดช่องว่างในการสกัดกั้นขึ้น ตัวตบของเราจะสามารถตบบอลลงในแดนตรงข้ามได้ง่ายขึ้น
- ความเร็วในเกมรุก การกระโดดเซ็ตตัวเซ็ตจะต้งเข้าถึงบอลเร็วเพื่อเซ็ตบอลทำให้ความเร็วในการรุกเพิ่มขึ้นด้วย- ประสิทธิภาพของการรุกด้วยบอลเร็ว (Quick spike) จะมากขึ้นเพราะเมื่อตัวตบบอลเร็วของเรากระโดด ความสูงของตัวเซ็ตเมื่อกระโดดเซ็ตจะใกล้เคียงกับตัวตบ ลักษณะบอลที่ตัวเซ็ต ๆ ออกมาจะขนานตาข่าย ทำให้ตัวตบบอลเร็วสามารถเล่นได้ง่ายกว่าบอลที่เซ็ตมาจากมุมต่ำ
- สามารถหลอกตัวสกัดกั้น (Blocker) เมื่อตัวเซ็ตอยู่แดนหน้า (Front Low) ตัวเซ็ตอาจใช้ลูกทิปให้ตัวสกัดกั้นกังวล เมื่อตัวสกัดกั้นเห็นตัวเซ็ตกระโดดก็มักจะกระโดดตามทำให้เกิดช่องว่างในการสกัดกั้นขึ้น ตัวตบของเราจะสามารถตบบอลลงในแดนตรงข้ามได้ง่ายขึ้น
เทคนิคการกระโดดเซ็ตที่สำคัญคือ เคลื่อนที่เข้าหาบอลให้เร็วแล้วกระโดดเซ็ต โดยเซ็ตบอลขณะที่กระโดดถึงจุดสูงสุด ส่วนลักษณะการเซ็ตอื่นก็จะเหมือนกับการเซ็ตจากพื้น (Ground Up)
ผู้เล่นที่จะเป็นตัวเซ็ตที่ดี จะต้องฝึกซ้อมการกระโดดเซ็ตอยู่เสมอ ตัวเซ็ตชั้นนำมักจะกระโดดเซ็ตทุกครั้งที่เล่นบอล
การทิปบอล The tip
เป็น
เทคนิคเฉพาะที่สำคัญอย่างหนึ่งของตัวเซ็ต สามารถใช้แก้ไขสถานการณ์ยามคับขัน
ตัวเซ็ตชั้นนำมักใช้การเล่นลูกทิป เพื่อทำให้คู่ต่อสู้กังวล
เทคนิคนี้จะใช้เมื่อบอลลอบอยู่เหนือตาข่าย เช่น
บอลที่ผู้รับลูกเสริฟมาสูงและเร็วจนตัวเซ็ตไม่สามารถเซ็ตได้สถานการณ์ที่การ
ใช้ลูกทิปได้ผลมากที่สุด คือ เมื่อบอลรับลูกเสริฟเข้าเป้าหมายเหนือตาข่าย
เพราะคู่ต่อสู้มักคาดไม่ถึงว่าเราจะใช้การทิปเทคนิคในการเล่นลูกทิป (Tip) คือ ใช้กระโดดเหยียดแขนให้สุดใช้ปลายนิ้วสัมผัสบอลพร้อมกับพลิกข้อมืออย่างเร็ว หรือถ้าเราจะใช้การทิปเพื่อโจมตีคู่ต่อสู้ให้กระโดดอยู่ในท่าของการเซ็ต เมื่อเห็นบริเวณที่ว่างในแดนคู่ต่อสู้และไม่มีตัวสกัดกั้น ให้ทิปบอลลงไปในบริเวณที่ว่างนั้น
บริเวณที่ส่วนใหญ่ตัวเซ็ตจะทิปบอลไปคือบริเวณที่ว่างกลางสนาม เพราะเป็นบริวณที่ผู้เล่นในตำแหน่ง หลังขวา (Back Right) และหลังซ้าย (Back Left) มัก จะเกี่ยงกันเล่นทำให้เกิดข้อผิดพลาดได้ เทคนิคชั้นสูงของตัวเซ็ตชั้นนำคือจะหลอกตัวรับฝั่งตรงข้ามว่าจะทิปบริเวณแดน หน้า เมื่อตัวรับเคลื่อนตัวเข้ามารับก็จะเปลี่ยนทิศทางโดยทิปข้ามศีรษะตัวรับ ไปบริเวณเส้นท้าย
การแก้ไขบอลที่ล้ำเหนือตาข่าย Save the tight pass
หลายครั้งที่ตัวเซ็ตจะประสบปัญหาบอลรับลูกเสริฟมักล้ำอยู่เหนือตาข่าย แทนที่จะกลัวคู่ต่อสู้ตบบอลกลับมา ตัวเซ็ตที่ดีต้องพยายามหาทางแก้ไขสถานการณ์
- เมื่อตัวเซ็ตเป็นผู้เล่นแดนหน้า (Front Row) สิ่งแรกที่ควรทำคือ การกระโดดเซ็ต เมื่อบอลลอยอยู่เหนือตาข่ายคู่ต่อสู้มักจะตบบอลสวนกลับมา หากตัวเซ็ตอยู่ในลักษณะการเซ็ต ผู้ตัดสินจะให้ฝ่ายที่ตบบอลฟาล์ว (Overnet) หรือหากไม่สามารถทำการเซ็ตได้ให้กระโดพลิกตัวเพื่อทำการสกัดกั้น หรืออาจจะใช้การดันบอล (Joust) สู้กันเหนือตาข่าย ตัวเซ็ตที่ดีมักจะทำการรุกจังหวะ 2 เมื่อบอลลอยมาลักษณะนี้โดยใช้การทิป (Tip) หรือการตบ
- เมื่อตัวเซ็ตเป็นผู้เล่นแดนหลัง (Back Row) ให้พยายามทำการเซ็ตโดยเหยียดแขนไปที่บอลแล้วเซ็ตกลับมาสู่แดนตัวเอง หรือเซ็ตบอลด้วยมือข้างเดียว (ดูภาพประกอบ) โดยยื่นแขนข้างที่ใกล้ตาข่ายไปที่บอล เกร็งนิ้วและข้อมือดีดบอลให้เพื่อนร่สมทีมทำการรุก อีกทางเลือกหนึ่งก็คือ หลอกคู่ต่อสู้โดยกระโดดสกัดกั้น เมื่อผู้เล่นฝ่ายรุกตบบอลก็ให้หดมือลง บางครั้งในสถานการณ์อย่างนี้ ฝ่ายตรงข้ามอาจจะไม่ได้สังเกตุว่าใครคือผู้เล่นแดนหน้า เมื่อเห็นบล๊อคอาจจะหยอด หรือตบบอลหลบบล๊อค จะง่ายต่อการรับ
การแก้ไขบอลที่พุ่งเข้าสู่ตาข่าย Save the net
ในเกมส์การแข่งขันปัญหาหนึ่งที่ตัวเซ็ตมักเจอคือบอลที่พุ่งเข้ากระทบตาข่าย ผู้เล่นที่ดีจะต้องพยายามแก้ไขสถานการณ์การเล่นให้ได้ เพื่อไม่ให้เสียคะแนน เมื่อบอลกระทบตาข่าย สิ่งที่ผู้เล่นต้องทำคือ
อันดับแรก ท่าทางการยืนเตรียมรับบอลตัวจะต้องให้ต่ำ ย่อเข่าและสะโพกให้มากที่สุด เพื่อรอรับบอลที่จะกระดอนออกมาจากตาข่าย จากนั้นให้มองว่าลูกบอลจะกระทบตาข่ายบริเวณใด
บอลที่กระทบตาข่ายในบริเวณด้านบน โอกาสที่ลูกบอลจะม้วนลงบริเวณหน้าตาข่ายจะมีสูง ดังนั้นจะต้องเคลื่อนที่เข้าไปให้ใกล้ตาข่ายเพื่อเข้าถึงและเล่นบอล
บอลที่กระทบตาข่ายบริเวณด้านล่าง โอกาสที่ลูกบอลจะกระดอนออกมาจะมีสูง ดังนั้นผู้เล่นจะต้องคาดคะเนและพร้อมที่จะเข้าให้ถึงลูกบอล
ความผิดพลาดที่ใหญ่หลวงในการเล่นบอลลักษณะนี้คือ ลักษณะการยืนเตรียมพร้อมของร่างกายโดยที่ไม่ย่อเข่าและตัวให้ต่ำ และไม่ได้มองลูกบอลว่ากระทบตาข่ายบริเวณใด
